BERLIJN

We hadden geen beter hotel kunnen kiezen. Midden in het centrum, het museumeiland, het Nikolaiviertel en de Alexanderplatz op wandelafstand, de barokke dom als buurman.
De dieprode baksteen van het stadhuis contrasteert fel met de grauwe betonnen stenen van het plein, waar er een hectische bouwdrukte heerst. De Fernsehturm torent boven het plein en heel Berlijn uit. In zes seconden overbruggen we het ruim tweehonderd meter hoogteverschil. Berlijn ligt aan onze voeten. Statige boulevards en barokke kerken uit de tijd van het Pruisische keizerrijk, de moderne architectuur van de eenentwintigste eeuw en de grauwe en grijze woonkazernes uit de tijd van het DDR-regime.
We ploffen ons neer op een terras langs de Spree. Er wordt geen bier meer geserveerd. Stefaan overtuigt de kelner om voor vermoeide toeristen toch nog te tappen. De pint smaakt heerlijk. Het DDR-museum is een maat voor niets. Een kleine tentoonstellings-ruimte is volgestouwd met prullaria uit het DDR-verleden en leert ons dat de DDR een echte nudistencultuur had. Enkel een ritje in de vaalbeige Trabant verdoezelt de toeristenvalkuil waarin we met beide voeten getrapt zijn. 
De Hakesche Höfe zijn charmant. Gerenoveerde gangetjes brengen ons van het ene binnenpleintje naar het andere. Gezellige restaurants, kunstenaars en olijke winkeltjes vullen de pleinen met een warm gevoel. Winkelen tussen de woonblokken, contact van bewoners en winkeliers, ver weg van hyper- en supermarkten. Gewoonweg authentiek. We sluiten er de dag af, op een (verwarmd) terras met een glaasje Sekt, Duitse parelende wijn, in een gezellig restaurant met Italiaanse gerechten en wijnen. Mahlzeit!

We stappen van de bus aan Schloß Bellevue, de ambstwoning van de president van Duitsland, dat volledig in het groen ligt, vlakbij de Großer Stern en de oogverblindende Siegessäule. Tiergarten is de groene long van Berlijn, een labyrint van wandelpaden, bomen en grasvelden. 's Zomers brengen de Berlijners er hun zondagmiddag door, picknicken families op het groene gras. Nu is het er kalm. We wandelen dwars door het park, terwijl een eenzame fietser onze weg kruist.
 
De Gemäldegalerie huisvest een grote collectie Europese schilderkunst van de 13e tot 18e eeuw. Werken van Jan van Eyck, Brueghel, Albrecht Dürer, Caravaggio, Johannes Vermeer en Rembrandt van Rijn vechten om aandacht van het publiek. De tijd vliegt (als je plezier hebt). Ook nu. Het schrale zonnetje klimt hoog in het zenit als we de galerij verlaten. De flauwe zonnestralen doen goed.

De Potsdamer Platz was na de oorlog een open en kaal litteken. Nu is het een herrezen centrum, het kloppend hart van de stad, symbool van het rijke westen dat zich smukt met de logo's van het kapitalisme, Sony en Mercedes voorop. Rond het oude Esplanadehotel is een futuristisch complex gebouwd, overspannen met tientallen witte zeilen. We keren er op de laatste avond terug.
 
Nu lunchen we in het gereputeerde Facil, beloond met één Michelinster. De gerechten ogen als kunstwerkjes, smaken voortreffelijk. De wijn prikkelt de smaakpapillen. We zakken dieper in de comfortabele fauteuils, nippend aan een pittig kopje espresso terwijl het glazen dak boven onze hoofden langzaam openschuift en de blauwe hemel enkel verstoord wordt door een eenzaam voorbijtrekkende wolk.

Bijna dertig jaar heeft die Mauer er gestaan. Als je het nooit hebt gezien, kan je het je nauwelijks voorstellen. Beton en prikkeldraad doorklieven een stad. Nu is ze weg, afgebroken, verdwenen. Op de straat markeert een dubbele rij kasseien de lijn waar vroeger de muur liep.
De Topographie des Terrors wordt gerenoveerd en is gesloten. Jammer. We wandelen naar een mensenzee aan het eind van de Bernauer Straße. Veel belangstelling voor Checkpoint Charlie, een mythe van de Koude Oorlog, maar waar niets meer te zien is. Turken blijven er halsstarrig het verleden verkopen. Toeristen zijn dankbare afnemers van stukjes muur, communistische eretekens en kepies van Vopos (Volkspolizei), wellicht niet beseffend welk gruwel ermee gepaard ging. In de Bernauer Straße staat nog een stuk muur. Achter de muur zie je een lege strook, niemandsland of Todesstreifen. Tot op de laatste dag vóór de val van de muur in 9 november 1989 werden vluchtende Oost-Duitsers door de Volkspolizei neergeschoten.

Berlijn schuwt zijn verleden niet. In het Jüdische Muzeum van Daniel Libeskind verdringt de rauwe gruwelijkheid van de Holocaust de magistrale architectuur. Door de zilveren wanden lopen gebroken lijnen, die ook binnen doorgetrokken zijn. Het is een gebroken Davidster.
In de Holocausttoren is het leeg, donker en kil, niets dan een enkele kleine lichtstreep. Akelig. Beklijvend. Afspiegeling van het lijden van het Joodse volk. Tot een troep Italiaanse tieners de stilte respectloos doorbreekt. Van geen kwaad bewust.
Een steile trap, betonnen gangen leiden ons door spaarzame ruimten, met getuigenissen van Berlijnse joden. Lege zwarte ruimten versterken de sfeer, het metaalachtige geluid van een verzameling krijsende gezichten priemt door merg en been.
In de Garten des Exils zijn negenenveertig betonnen zuilen begroeid met wilgen. De schuine grafzerken vangen af en toe licht en schaduw. We wandelen over de hellende vlakken en krijgen een gevoel van duizeligheid. Het weerspiegelt de onzekerheid, het leven zonder hoop van de joden tijdens de Holocaust.

De Duitse dichter Jean Paul schreef dat Berlijn Mehr ein Weltteil als eine Stadt is. Het is waar. Berlijn heeft een immense oppervlakte, met brede en lange lanen, veel groen, een metropool gevormd door talrijke wijken en dorpen.
We wandelen langs de barokke Dom en het museumeiland naar Unter den Linden, de statige boulevard, met machtige bouwwerken en de Humboldtuniversiteit.
Op de Gendarmenmarkt staat Schiller plechtig op zijn arduinen voetstuk voor de ingang van de kolossale opera. Streng symmetrisch weerspiegelen de Franse en Duitse Dom zich haast perfect op het brede plein. Het is koud. Onze jassen weerstaan nauwelijks de ijzige noordenwind. Wind die de aswolk van de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull naar West- en Noord-Europa drijft en vliegtuigen aan de grond houdt. Gelukkig hebben wij voor een tocht met de wagen geopteerd.

Vlakbij de Platz der Republik staat de Reichstag, een kolossale blok graniet waarop een glazen koepel is gebouwd die het Duitse parlementair halfrond van verlichte ideeën voorziet. dem Deutschen Volke. Massa's mensen schuiven aan om zich aan de overdaad van spiegels en licht te vergapen. Wij vermijden twee uur aanschuiven door via de VIP-ingang naar de dakterras te liften. Vooraf reserveren verricht wonderen.
De ijzig koude wind op het dak van de Bundestag moeten ook wij trotseren. Geen parlement trekt zoveel bezoekers. Politiek als toeristische trekpleister. Een architecturale attractie. Op het dakterras hebben we een verbluffend zicht over de stad. Berlijn als monument van de Europese geschiedenis en als bouwwerf van de eenentwintigste eeuw. We zien het nieuwe huis van de bondskanselier, het complex van de Potsdamer Platz en het oude Berlijn dat zich tot ver voorbij de Alexanderplatz uitstrekt. Verkleumd van de kou duiken we het Käfer dakrestaurant binnen. De dampende koffie verwarmt ons. De lunch smaakt voortreffelijk.

We werpen onze planning wat om, flexibel als we zijn. Het Pergamonmuseum op het museumeiland biedt soelaas. Beschermd voor koude, wind en regen bezoeken we het fraaie museum met een collectie van Assyrische, Babylonische en Perzische bouw- en beeldende kunst, evenals een Islamitische kunstafdeling. Het grote altaar van Pergamon werd in 1910 naar Berlijn vervoerd en volledig heropgebouwd. Naast het altaar is de Ishtarpoort van Babylon de attractie van het museum. Enkel de dierenreliëfs zijn authentiek. De rest van de veertien meter hoge poort werd in het begin van de twintigste eeuw opgebouwd.
's Avonds trekken we terug naar de gezellige drukte van de Hakesche Höfe.

We wandelen naar het Neues Museum op het Museuminsel. Every art was once contemporary. lezen we op de gevel van het Altes Museum. Mooie knipoog naar de hedendaagse collecties. We hebben gereserveerde tickets voor het Neues Museum en moeten niet aanschuiven.
De onthaaldame vraagt of we ook aandacht willen schenken aan de collectie. Ze bedoelt dat we niet enkel oog moeten hebben voor de fantastische architectuur van het volledig gerenoveerde museum. Natuurlijk willen we dat.
 
De nieuwe, moderne architectuur is perfect in het oude museum ingepast, een harmonieus samengaan van verleden en toekomst. Het verdient aandacht. De collectie komt hier tot haar recht. De buste van koningin Nefertiti is wondermooi. Het beroemdste beeld uit het oude Egypte toont een jonge vrouw met ranke hals en perfecte make-up, een volmaakt profiel dat haar mooier maakt dan alle mannequins of modellen van de catwalk.

We duiken het donker van de U-Bahn in. Berlijn is dooraderd door de U- en S-Bahn, door busverbindingen en wegen. De bovengrondse S-Bahn rijdt hoog boven de straten, tussen rode bakstenen gevels. Het lijkt een beeld weggeplukt uit Metropolis, een futuristisch plaatje.
We stappen uit aan de Kurfürstendamm, de grootste boulevard van Berlijn, gelegen in het westen van de stad. Het regent fijntjes. Genoeg om nat te worden, te weinig om je paraplu te openen. Het maakt de Ku'Damm, zoals de straat in de volksmond genoemd wordt, mistroostig. Dit is niet het Berlijn dat we tot nu toe ontdekten. Dit is een laan, zo weggeplukt uit eender welke Europese stad. Dezelfde winkels en boetieks, net eenheidsworst. Globalisering als ultieme vorm van slechte smaak. De Gedächtsniskirche fleurt het straatbeeld amper op. De kolossale kerk werd bewust niet gerenoveerd. In plaats daarvan liet het stadsbestuur er tussen 1951 en 1961 een moderne, zeshoekige kerk en klokkentoren naast bouwen. Het regent nu feller. De wind maakt het ijzig koud. We duiken terug de U-Bahn in en sporen naar het Hamburger Bahnhof.
Het Hamburger Bahnhof Museum zet zijn deuren op voor het publiek. Gratis. We slenteren door de grote kamers van het voormalige station, langs kunstwerken van Andy Warhol en Joseph Beuys, verzorgd van deskundige uitleg van Lies.

We beklimmen de wat vuile trappen van de metro aan de Senefelderplatz. Het doet on-Duits aan. Geen netheid, geen orde. In de plaats een smeltkroes van alternatieve kroegen en winkels. Op de Käte Kollwitz Platz heerst er een gezellige drukte. Biologische kaas, fruitsappen en groenten worden er aan de man gebracht. Zelfs de Bratwurst is bio, met keuze uit een twaalftal variëteiten van mosterd als saus. De wat grauwe buurt uit de DDR-periode groeide na de Wende uit tot een vrolijke buurt. Het oosten verwestert. Al heeft de gerenoveerde Karl Marx Allee zijn (communistisch geïnspireerde) naam behouden. En zijn de Ampelmännchen, de rode en groene ventjes van de verkeerslichten uit het DDR-verleden, niet helemaal uit het straatbeeld geweerd. Integendeel, het DDR-verleden wordt hier gekoesterd.
De metro brengt ons tot aan de Oberbaumbrücke. We wandelen terug naar het district Mitte, geflankeerd door de Spree en de restanten van de Berlijnse Muur. Kunstenaars en graffitispuiters botvieren hun kunsten op de restanten van de Muur, East Side Gallery genaamd. Na de lange wandeling plonsen we nog eens in het zwembad en zweten we de vermoeidheid weg in de sauna. Herboren trekken we naar de kamer.

's Avonds sporen we met de U-Bahn naar de Potsdamer Platz. Bij valavond en later 's nachts is het plein nog indrukwekkender. Felle neonlichten maken het alles nog meer futuristisch. Op het Marlene Dietrichplein nodigen het fonkelnieuwe casino en de gigantische cinema-affiches ons uit, fonkelen de lichtreclame van Bitburger en McDonalds. Wij verkiezen echter de verfijnde keuken van Restaurant Vox boven de Amerikaanse junkfood.
En dan is het plots vrijdag. Tijd om uit te checken.
Alvorens naar terug huiswaarts te rijden, bezoeken we Schloß Charlottenburg, het grootste paleis in Berlijn en gelegen in het gelijknamige stadsdeel. Het stamt uit de tijd van de Pruisische vorsten. We bezoeken er de tuinen van het kasteel.
Tschüss, Deutschland. Auf Wiedersehen, Berlin.